ផ្ទៃពោះក្រៅស្បូន គឺជាស្ថានភាពពិបាក និងគ្រោះថ្នាក់ដែលកើតឡើងនៅពេលដែលភ្ញាស់ផ្ទៃពោះមិនកើតក្នុងស្បូនតាមធម្មតា ប៉ុន្តែកើតនៅខាងក្រៅស្បូន ជាធម្មតានៅក្នុងបំពង់ដៃស (Fallopian tube)។ ការផ្ទៃពោះក្រៅស្បូនអាចបង្កអនាម័យក្នុងខ្លួនស្ត្រី និងធ្វើឲ្យបាត់បង់ជីវិត ប្រសិនបើមិនបានពិនិត្យឬព្យាបាលទាន់ពេល។
មូលហេតុចម្បងនៃការផ្ទៃពោះក្រៅស្បូន
- ជំងឺឆ្លងតាមផ្លូវភេទ (STD)
- ជំងឺដូចជា Chlamydia និង Gonorrhea អាចបង្ករឲ្យមានជំងឺរលាកក្នុងតំបន់អណ្តាតខាងក្រោម (Pelvic Inflammatory Disease – PID) ដែលធ្វើឲ្យបំពង់ដៃសរងការខូចខាត ឬជាប់ជាមួយគ្នា ហើយធ្វើឲ្យភ្ញាស់ផ្ទៃពោះមិនអាចទៅដល់ស្បូនបាន។
- ធ្លាប់មានផ្ទៃពោះក្រៅស្បូនមុន
- ប្រសិនបើស្ត្រីម្នាក់ធ្លាប់មានផ្ទៃពោះក្រៅស្បូនម្តងណាមួយ នោះហានិភ័យក្នុងការកើតឡើងម្ដងទៀតនឹងខ្ពស់ជាងស្ត្រីទូទៅ។
- វះកាត់ ឬរលាកបំពង់ដៃស
- ការវះកាត់ដើម្បីបង្ការការមានកូន ឬព្យាបាលជំងឺដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបំពង់ដៃសអាចធ្វើឲ្យមានស្នាមជាប់ ឬការច្របូកច្របល់ដែលបណ្ដាលឲ្យភ្ញាស់ស្បូនឈប់នៅកន្លែងខុស។
- ការប្រើវិធីបង្ការជំរើស
- ការប្រើឧបករណ៍បង្ការ IUD ឬការបង្កាត់កូនដោយ IVF អាចបន្ថែមហានិភ័យក្នុងការកើតផ្ទៃពោះក្រៅស្បូន ប្រសិនបើសភាពសុខភាពផ្លូវបន្តពូជមិនប្រក្រតី។
- ជំងឺផ្សេងៗដូចជា Endometriosis
- ជំងឺ Endometriosis បណ្ដាលឲ្យកោសិកាស្បូនរីកនៅខាងក្រៅស្បូន ធ្វើឲ្យស្ថាបត្យកម្មបំពង់ដៃសបែកបាក់ ឬឈឺចាប់បណ្តាលឲ្យការភ្ញាស់ផ្ទៃពោះមិនអាចទៅដល់ស្បូនបាន។
- Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
- ជំងឺ PCOS ធ្វើឲ្យមានបញ្ហាក្នុងការបញ្ចេញស្បូន និងជួបការលំបាកក្នុងការភ្ញាស់ស្បូនជាធម្មតា។
សញ្ញាដែលគួរយកចិត្តទុកដាក់
- ឈឺចាប់ខាងក្រោមពោះដោយសារទឹកនោម ឬរយៈពេលយូរ
- រាគឈាមក្រៅរដូវ
- វិលមុខ ឬអស់កម្លាំងសន្លប់
- កើនសម្ពាធឈាមទាប
បើស្ត្រីមានសញ្ញាដូចខាងលើ ត្រូវទៅពិនិត្យពេទ្យឲ្យឆាប់រហ័ស ដើម្បីធ្វើតេស្តពិនិត្យឈាម ឬអ៊ុលត្រាសោន (ultrasound)។ ការព្យាបាលទាន់ពេលអាចជួយសង្គ្រោះជីវិត និងការអភិវឌ្ឍសុខភាពនាពេលអនាគតបាន។
